Wartenberg sendromu, radiyal sinirin yüzeyel dal ının sıkışması sonucu oluşan bir sendromdur. Brakiyoradiyal ve ECR kasları arasında sıkışır. Diğer adı "Cheiralgia paresthetica" dır.
Mononöropati
Kol
Medyan sinir ; Karpal tünel Sendromu, Maymun el deformitesi
Ulnar sinir ;Ulnar sinir sıkışması, Froment'in işareti, Ulnar tünel sendromu ve Ulnar pençesi
Radyal sinir ; Radyal nöropati bilek damlası ve Cheiralgia parestetika yada "Wartenberg sendromu"
Uzun göğüs siniri; Kanatlı skapula, Sırt felci
Bacak
Uyluğun lateral kutanöz siniri; Meralgia paraestetika yada "Bernhardt-Roth Sendromu"
Kaval siniri; Tarsal tünel sendromu
Plantar sinir; Morton nöroması
Üstün gluteal sinir; Trendelenburg'un işareti
Kırk yedi yaşında kadın hasta sol el baş parmağının arka k ısmında olan karıncalanma ve ağrı şikayetiyle doktora başvuruyor. Öyküsünden, terzi olduğu ve şikayetinin altı aydan beri giderek şidd etlendiği öğreniliyor. Fizik muayenesinde sol ön kolda dorsolateraı bölgesine refleks çekici ile vurulduğunda elektrik çarpması hissi oluştuğu öğreniliyor.
Bu hastanının en olası tanısı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Karpal tünel sendromu
B) Pronator sendrom
C) Anterior interosseöz sendrom
D) Wartenberg sendromu
E) Kübital tünel sendromu
Doğru cevap: (D) Wartenberg sendromu
Hastamıza dikkat edilirse, özellikle ilk parmağın dorsal kısmında oluşan karıncalanma şikayeti varlığı radyal sinir patolojisini yansıtmaktadır.
Wartenberg sendromu, radiyal sinirin yüzeyel dal ının sıkışması sonucu oluşan bir sendromdur. Brakiyoradiyal ve ECR kasları arasında sıkışır.
Pronator sendrom FDS inervasyon kaybına bağlı olarak proksimal interfalangial eklemde de hareket yapılamayacaktır.
Karpal tünel sendromu ve anterior interosseöz sendrom, median sinir ile ilgili olan patolojilerdir.
Kübital tünel sendromu ise ulnar sinirin kübital tünelde FCU kas tendonları arasında sıkışması sonucu oluşur.
Nervus radialis plexus brachialis’in en kalın dalıdır. Fasciculus posterior’dan çıkarak kol ve önkoldaki ekstensor kaslar ile bölge derisinde dağılır. Kolun distal yarısında laterale geçen n. radialis, septum intermusculare laterale’yi delerek m. brachioradialis ile m. brachialis arasında uzanır. Epicondylus lateralis’in önünden geçerken ramus profundus ve ramus superficialis isimli iki dalına ayrılır. Ramus superficialis nervi radialis (RSNR), n. radialis’ten ayrıldıktan sonra m. brachioradialis'in alt yüzüne dayalı olarak ilerler. Ön kolun üst 2/3'lük bölümünün distalinde, m. brachioradialis ve m. extensor carpi radialis longus'un tendonları arasından geçerek yüzeyelleşir. Bileğin arka yüzüne ulaştığında, el sırtının 2/3 lateral kısmının derisi ile radial taraftaki üç buçuk parmağın proksimal falankslarının arka yüz derisinde dağılan uç dallarını verir.
RSNR’nin sıkışması oldukça nadir görülen bir durum olup, “Wartenberg Sendromu” olarak bilinen ve özellikle elin pronasyon ve fleksiyon hareketlerinde daha belirgin olan önkolun alt dış tarafında ve el sırtı dış tarafında parestezi gibi semptomlara yol açmaktadır.
Ramus superficialis nervi radialis (RSNR), önkolun orta ve distal kısımlarında m. brachioradialis'in derininde ilerler. Yaklaşık 2/3'lük distal bölümde m. brachioradialis ve m. extensor carpi radialis longus'un tendonları arasından geçerek yüzeyelleşir. El bileğinin arka yüzüne ulaştığında, el sırtının 2/3 lateral kısmının derisine dağılan duyu dallarına ayrılır2,3.
Üst ekstremite kas ve sinirlerine ait anormal yapı ve lokalizasyonlar intrauterin yaşamda ortaya çıkar. Kas taslakları embriyolojik gelişimin 7. haftasında mezenşim yoğunlaşması şeklinde ilk belirtisini gösterir. Ekstremite tomurcukları kasları oluşturmak üzere göç eden somitlerin dermomyotom hücrelerinden köken alır. Tomurcuklar oluşur oluşmaz uygun spinal sinirler mezenşim içine ventral ve dorsal dallar halinde penetre olmaya başlarlar. RSNR’yi veren n. radialis’te dorsal segmental dalların birleşiminden oluşmaktadır. Ayrıca her bir somitten gelişen kas taslakları karışık yer değişimine uğramaktadır5,6. Olgumuzda yer alan varyasyonun embriyolojik gelişim sürecinde meydana gelen bu değişim sırasında şekillendiğini düşünmekteyiz.
Önkolda RSNR’nin m. brachioradialis kasının iki tendonu arasından geçişi, 1932 yılında Wartenberg tarafından tarif edilmiştir. Nadir görülen bu varyasyon sinirde sıkışma, dolayısıyle de sinir nöropatisine yol açmaktadır. Sinirde inflamasyon (mononöritis) ile seyreden bu klinik tabloya “Wartenberg Sendromu” adı verilmektedir. Ön kolun fleksiyon ve pronasyon hareketleri sırasında belirgin hale gelen, el sırtı radial tarafda ve önkol distali radial tarafında ağrı, uyuşukluk ve duyu kaybı şeklinde semptomlara neden olmaktadır
Birçok etiyolojik faktör RSNR’nin sıkışmasında rol oynar. Bunlar arasında travma, diabetes mellitus, tekrarlayan tarzda şiddetli soğuğa maruz kalma, elin aşırı egzersizi, geçirilmiş operasyonlar (Colles kırığı), de Quervain hastalığı, lipom, fasiyal bantların yıpranması ve aşınması sayılabilir
Ayrıca m. brachioradialis’in tendonlarının sinire olan basısı ve özellikle m. brachioradialis ve m. ekstensor carpi radialis longus’un tendonlarındaki anatomik varyasyonlar RSNR’ye bası yapabilmektedir
Turkof ve arkadaşları, Wartenberg sendromunun görülme sıklığı ile ilgili yaptıkları retrospektif bir çalışmada, diseksiyon yapılan 75 kadavranın sadece dört tanesinde (% 3.3) ön kolda RSNR nöropatisi belirlemişlerdir. Diğer bir çalışmada, diseksiyon yapılan 75 kadavra üst ekstremitesinin 9’unda m. brachioradialis’in ikiye ayrılmış tendonu tespit edilirken, 5’inde bu tendonların arasından RSNR’nin geçtiği rapor edilmiştir.
Tryfonidis ve arkadaşları12 ise, yapmış oldukları çalışmada 20 kadavra üst ekstremitesini incelemişler ve dört tanesinde RSNR’nin m. brachioradialis’in tendonunu delerek dorsale geçiş yaptığını gözlemlemişlerdir.
Tzeng ve arkadaşları, radius’un proksimal kısmından gelişen periosteal lipomun ramus superficialis nervi radialis’te bası yaparak Wartenberg sendromuna yol açtığını tespit etmişlerdir. Yine Zoch ve Rathmund, iki yıllık süre zarfında kliniklerine sinir şıkışması şikayeti ile başvuran hastalardan 9’u kadın, 1’i erkek toplam 10 kişide Wartenberg sendromuna rastladıklarını rapor etmişlerdir.
RSNR’nin m. brachioradis’in ayrılmış olan iki tendonu arasından geçişi sırasında sıkışmasının sinirde inflamasyona yol açabileceğini düşünmekteyiz. Önkol anatomisinin iyi bilinmesi ve burada yer alan kas ve sinirlere ait varyasyonların göz önünde bulundurulması, hastalıkların tanınması ve ayırt edilmesinde kolaylık sağlayacaktır. Ayrıca uygulanacak cerrahi müdahalelerin başarılı olması ve komplikasyonların en aza indirilmesi açısından da büyük önem taşımaktadır.